Nederlanders helemaal niet zo digitaal vaardig als CBS schetst

Op vrijdag 14 februari 2020 publiceerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de resultaten van een onderzoek naar de digitale vaardigheden van Europeanen. “Nederlanders in Europese kopgroep digitale vaardigheden”, luidde de ronkende aankondiging, want 50% van de Nederlanders heeft basis- of meer-dan-basis digitale vaardigheden. Op dinsdag 14 maart volgde bovendien dat meer jongeren digitaal vaardig zijn dan in eerdere onderzoeken.

Goed nieuws, zou je zeggen. Of niet? Voor we onszelf gelukkig prijzen, een paar vragen:

1. Hoe zit het met de andere helft van de Nederlanders? En met de Belgen?
2. Wat zijn digitale vaardigheden volgens dit onderzoek?
3. Hoe toetst het onderzoek ‘basis’ en ‘meer dan basis’?

Helft van Nederlanders heeft lage digitale vaardigheden

Om die laatste vraag als eerste te beantwoorden: als de helft van de Nederlanders basis- of meer-dan-basisvaardigheden heeft, dan heeft de andere helft dus minder-dan-basis digitale vaardigheden.

Voor deze groep mensen is er dus werk aan de winkel:

• Zowel voor henzelf, als zij mee willen blijven doen in onze steeds verder digitaliserende samenleving,
• Als voor werkgevers, voor leidinggevenden om deze groep te ondersteunen en bijscholen,
• En als maatschappij om kinderen en jongeren in hun opleiding voldoende toe te rusten op digitaal vlak.

Twee derde van Belgen heeft lage digital skills

Een subvraag die voor verschillende van onze opdrachtgevers relevant is: hoe zit het met de digitale vaardigheden van Belgen? Voor hen geldt dat 34% van de mensen meer-dan-basis digitale vaardigheden heeft, en dat dus twee derde (66%) lager scoort in dit onderzoek.

Definitie van digitale vaardigheden zwak

Volgens het onderzoek zijn de getallen “gebaseerd op geselecteerde activiteiten met betrekking tot internet- of softwaregebruik door personen van 16-74 jaar op vier specifieke gebieden (informatie, communicatie, probleemoplossing, softwarevaardigheden).”

En dan komt de crux: “It is assumed that individuals having performed certain activities have the corresponding skills.” U weet: assumptions are the mother of all… afijn, u begrijpt het wel…

Wat ons betreft is dit geen solide definitie van digitale vaardigheden. Wat is die definitie dan wel? Dat is een uitstekende vraag waar ook wij nog geen pasklaar antwoord op hebben. Wordt vervolgd…

Hoe zijn vaardigheden getoetst?

Er is mensen gevraagd of zij bepaalde handelingen hebben verricht, en als het antwoord daarop ‘ja’ was, dan was dit indicatie van vaardigheid. In de categorie ‘informatievaardigheden’ ging dat om de volgende handelingen:

• Bestanden of mappen gekopieerd of verplaatst;
• Bestanden in een internetopslagruimte opgeslagen;
• Informatie verkregen van websites van overheidsdiensten;
• Informatie zoeken over producten of diensten;
• Gezondheidsgerelateerde informatie zoeken.

Heeft iemand één van deze 5 handelingen recent uitgevoerd, dan heeft diegene basisvaardigheden; heb je 2 handelingen uitgevoerd, dan heb je meer dan basisvaardigheden.

Met andere woorden: als je het afgelopen halfjaar een documentje op je C-schijf hebt verplaatst en bij Wehkamp een paar sokken hebt besteld, dan heb je meer-dan-basis digitale vaardigheden.

‘Meer dan basis’ ook maar beperkt

Nu waren er vier categorieën: informatie, communicatie, probleemoplossing en softwarevaardigheden. De score verschilde op details per categorie, maar op hoofdlijnen concludeert het onderzoek dat mensen die op alle categorieën één handeling hebben uitgevoerd basis digitale vaardigheden hebben, en mensen die per categorie meer dan één handelingen hebben uitgevoerd, meer-dan-basis digitale vaardigheden.

Nederlanders (en Belgen) helemaal niet zo digitaal vaardig

Ik vind dit helemaal niet zulke goede scores. Allereerst scoort alleen Nederland, samen met Finland, 50% als het gaat om basis en meer-dan-basis digitale vaardigheden. Andere landen scoren dus (veel) lager. Denk aan Duitsland met 39%, België met 34% of Frankrijk met 31%. Dat zijn op zich al zorgwekkende getallen.

Maar gezien de gekozen methodiek, vind ik ook deze getallen eerlijk gezegd veel te rooskleurig. Immers, dat je een bestand kunt uploaden naar Dropbox of op Wikipedia kunt zoeken naar medische informatie, maakt je nog niet meer-dan-basis digitaal vaardig.